پیرامون فالهای شگفت انگیز حافظ

خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ گروه فرهنگ و هنر ـ «فال‌هاي شگفت انگيز حافظ»، عنوان كتابي از بهاءالدين خرمشاهي با همكاري فاني تبريزي است كه از سوي انتشارات آيدين تبريز منتشر شده است. كتابي كه 200 فال صادق، در آن گردآمده است.

بهاءالدين خرمشاهي، حافظ پژوه در گفت‌و گو با خبرگزاري CHN، با اشاره به‌اين‌كه 200 فال صادق در كتاب «فال‌هاي شگفت انگيز حافظ» گنجانده شده، مي‌گويد: « در اين كتاب به تاريخچه فال و استخاره و اين‌كه چرا مردم ايران با ديوان حافظ فال مي‌گيرند اشاره شده است. مردمي كه قصدشان از تفال به ديوان خواجه، بازي و سرگرمي نيست. گويي به دنبال پاسخ پرسش‌هاي خود از زبان حافظ هستند.»

نويسنده كتاب پژوهشي «حافظ‌نامه» براي انتشار«فال‌هاي شگفت انگيز حافظ» از «تاريخ ادبيات» ادوارد براون و «فالنامه حافظ» محمد وجداني بهره برده است. همچنين با انتشار فراخواني در روزنامه اطلاعات از مردم خواستم تا فال‌هاي صادقي را كه با نيت و حال و احوال‌شان، هماهنگ بوده، برايش ارسال كنند.

خرمشاهي در پاسخ به اين‌كه انتشار روزافزون فالنامه‌ها تا چه اندازه مي‌تواند نشان‌دهنده خرافه‌گرايي در بين مردم باشد، بيان مي‌كند: «بي‌گمان، تفال به ديوان حافظ در كنار گرفتن فال ورق و قهوه و...، توهين به ساحت مقدس او و نشان دهنده رواج خرافه‌گرايي در بين مردم است اما خود حافظ هم به فال، باور داشته و اين كار را نه يك سرگرمي كه گونه‌اي راه‌بردن به جهان غيب مي‌دانسته است؛» آنجا كه مي‌گويد:

«به نااميدي از اين در مرو بزن فالي/ بود كه قرعه دولت به نام ما افتد» يا « از غم هجر مكن ناله و فرياد كه دوش/ زده‌ام فالي و فريادرسي مي‌آيد» و نمونه‌هاي بسيار ديگر از باور حافظ به فال، خبر مي‌دهد.»

در هر حال، خرمشاهي براين باور است كه انتشار فالنامه‌ حافظ، چند برابر بيشتر از ديوان خواجه شيراز است و اين نشان‌دهنده رواج خرافه‌گرايي در بين مردم است. اما چرا خود او به انتشار فالنامه پرداخته، پرسشي است كه خرمشاهي اين‌گونه به آن پاسخ گفته است: «براي فال، هيچ توجيه علمي و فلسفي وجود ندارد. در كل براي خوارق عادات و روياهاي صادقه، دليل علمي وجود ندارد.»

وي معتقد است که حافظ، لسان‌الغيب و آينه‌اي است كه هركس، نقش خود را در آن مي‌بيند و اين كتاب كه فال‌هاي صادق از روزگار حافظ تاكنون را مورد بررسي قرار داده، راهي براي آشتي با توده مردم است...