کنگره استاد شهریار
به گزارش دیار شهریار به نقل از ایرنا فرزند استاد شهریار گفت: نازکی خیال از ویژگی های شخصیتی و رقت و سوز از ویژگی های شعر استاد شهریار است.
'سید هادی بهجت تبریزی' (شهریار) روز دوشنبه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: قناعت و ساده زیستی در زندگی استاد شهریار نمود خاصی داشت و نسبت به مال دنیا بی تفاوت بود.
وی افزود: شهریار در طول حیات خود به شهرت علاقه ای نداشت و به ایرانی بودن بیشتر از هر چیز دیگری افتخار می کرد.
بهجت تاکید کرد: جهانی شدن شعرهای شهریار نیز پس از درگذشت وی در سایه اشتهار داخلی، مردمی بودن و نافذ بودن شعر شهریار در دلهاست و مثل معروف است هر آنچه که از دل برآید بر دل نشیند.
وی همچنین خاطرنشان کرد: با وجود جهانی شدن شهریار و شعرهایش ولی هنوز دهها شعر موجود شهریار چاپ نشده است.
وی همچنین گفت: بی نیازی از دنیا، ارادت به ائمه اطهار(ع) و احساساتی بودن از بارزترین ویژگی های اخلاقی پدرم بود که وی را در دنیای شعر و ادب ایران و جهان ماندگار کرد.
بهجت تبریزی اظهارکرد: رعایت اخلاق دینی، تقوی و قریحه ذاتی استاد در شعر از وی یک شخصیت و چهره استثنایی ساخت که همواره مردم ایران به آن ببالند و افتخار کنند.
وی افزود: 'شهریار' ،'حافظ' را به عنوان استاد خود، شعرها و آثار وی را شاهکار و اشعارش را قله شعرها عنوان می کرد.
وی با اشاره به اینکه استاد، قریحه شاعری را ذاتی می دانست که امکان انتقال آن از طریق آموزش وجود ندارد ، گفت: جوششی بودن شعرهای شهریار سخن ایران شعرهایش را ماورایی و جاودانه می کرد.
شهریار شناس برجسته کشور نیز به ایرنا گفت: شهریار به مال و منصب دنیا دلبستگی نداشت الا به هنر و شعرش که همواره مردم دوستی را در شعرهایش می توان احساس کرد.
'ابوالفضل علیمحمدی' خاطرنشان کرد: اشعار شهریار به مراحل مختلف تقسیم می شود که توضیح آن در این مجال
نمی گنجد ولی به طور اجمال می توان گفت برجستگی شعر شهریار در مکتب آن است، یعنی اینکه از لحاظ فنی و پیام متفاوت از سبک های دیگر است و خود به صورت مستقل سبک است.
وی تاکید کرد: این سبک مختص شهریار است و به قول برخی از کسی اقتباس نکرده است.
علیمحمدی اظهارکرد: این سبک شعری شباهتی به سبک های قدیمی یا سبک های جدید شعری ندارد نزدیکترین سبک به سبک شهریار که ردپاهایی درشعر استاد وجود دارد مربوط به مکتب رمانتیسم، سبک نظامی و زبان شعری ایرج میرزا دارد.
وی تاکید کرد: ولی نبوغ و خلاقیت شعرهای شهریار در هیچ شاعر و سبکی وجود ندارد و شاهکار 'حیدربابایه سلام' که شهرت جهانی دارد یکی از این نبوغ استاد است.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی نیز در خصوص ویژگی های استاد شهریار به ایرنا گفت: فهم عمیق شهریار در حوزه ادبیات فارسی و ترکی آذری، مسایل اعتقادی، شناخت عمیق از مسایل اجتماعی و سیاسی از نقاط بارز شعر شهریار است.
'علی داننده' اظهارکرد: عمده ترین ویژگی شعر استاد شهریار مردمی بودن آن است که از زبان مردم حرف می زند و در کنار این ویژگی اعتقاد به ائمه اطهار(ع) در شعرهای شهریار موج می زند.
وی همچنین افزود: در اجرای طرح مفاخر آذربایجان و در نخستین فاز عملیاتی این طرح که مربوط به علما، فضلا و مشاهیر آذربایجان می باشد برای استاد شهریار جایگاه و طرح ویژه ای در نظر گرفته شده است.
رییس انجمن ادبی تبریز و از دوستان استاد شهریار نیز گفت: شهریار به زبان مردم شعر می گفت و شعرهایش برخاسته از دل مردم بود که این خصوصیت شعرهایش را پرجاذبه و مردمی می کرد.
'ایوب شهبازی' با اشاره به قدرت تصویرپردازی و تخیل شعری استاد شهریار افزود: شعرهای دومرغ بهشتی، ای وای مادرم و هزیان دل از جمله شعرهای معنی گرا بود که قدرت قوه تصویرپردازی و جذابیت شعر وی را آشکار می سازد.
وی شاهکار منظومه 'حیدربابای' شهریار را نمونه ای از اشعار ماندگار، مردمی و برخاسته از فرهنگ مردم منطقه عنوان کرد و گفت: این ویژگی های استاد شهریار وی را محبوب دل ها و جاودانه در دنیای شعر و ادبیات کرده است.
یکی دیگر از شعرای آذربایجان نیز با اشاره به ویژگی ساده گویی در ضمن فصاحت و بلاغت آثار شعری شهریار، گفت: استاد یکی از شعرای آسمان شکوه عرصه ادبیات و عرفان بوده که روانی و به روز بودن شعر شهریار از ویژگی های بارز آن است.
'عباس دادش زاده' متخلص به 'فانی تبریزی' نیز در خصوص شهریار گفت: استفاده کامل و وافر از اشعار نظامی، سعدی، خاقانی و حافظ و معرفی سبک جدید و بی نظیر مختص شهریار در دوره معاصر طرح نویی را در انداخته که زبانزد خاص و عام شده است.
وی افزود: صلابت و جذابیت سبک و اشعار استاد شهریار خواص و عوام را مجذوب خود کرده و این آثار را مستحق صعود به قله های بلند ادبیات فارسی معاصر کرده است.
وی در تجلیل از مقام شعری شهریار جدیدترین شعر خود را که به مناسبت بزرگداشت استاد شهریار و روز شعر و ادب فارسی سروده و امروز در حضور وزیر ارشاد قرائت می شود را در اختیار ایرنا گذاشت.
'دل شده' از 'شراب حق'مست ولای شهریار
جان بنموده از طرب 'شوق لقای'شهریار
گرچه بود'خیال دل' زمزمه 'شب و علی'
لیک'همای رحمتش' لطف خدای شهریار
سازصبا و سوز عشق برده دل از پری رخان
هم 'غزل غزال 'او 'مهر و وفا'ی شهریار
'درس محبت'هست و هم دولت 'ناله های زار'
گشته به 'وادی ثنا' 'راز بقا'ی شهریار
شیوه راه عشق او 'مکتب حافظ'است و بس
'کنج ملال'و'اشک وشوق' حال و هوای شهریار
بین همه معاصران گفت خرد به گوش جان
تاج سر سخن وری هست برای شهریار
فانی اگرفناشده مست می بقا شده
دیده به چشم جان و دل 'فقر و فنا'ی شهریار
در اشعار بالا کلماتی که در داخل گیومه آمده عنوان غزل های شهریار است که به صورت ابتکاری و هنرمندانه تعبیه شده است.
شهریار ستاره فروزان آسمان شعر و ادب ایران و جهان تنها شاعر دوزبانه فارسی و ترکی آذری است که با شاهکار هایی چون 'خان ننه'،منظومه 'حیدر بابایه سلام' ،'سهندیه'و 'علی ای همای رحمت' دنیای شعر و ادب را مبهوت قریحه و قدرت نفوذ شعری خود کرد.
به حق 27 شهریور روز ولادت این استاد عالی مقام روز شعر و ادب فارسی در ایران نامگذاری شده است.
شرح حال و خاطرات زندگی شهـریار در خلال اشعـارش خوانده می شود و هـر نوع تـفسیر و تعـبـیـری کـه در آن اشعـار بـشود به زندگی او نزدیک بوده و حیف است که آن خاطرات از پـرده رویا و افسانه خارج شود، گو اینکه اگـر شأن نزول و عـلت پـیـدایش هـر یک از اشعـار شهـریار نوشـته شود در نظر خیلی از مردم ارزش هـر قـطعـه آن شاید ده برابر بالا برود، ولی با وجود این دلالت شعـر را نـباید محـدود کرد.
شهـریار یک عشق اولی آتـشین دارد که خود آن را عشق مجاز نامیده و در این کوره است که شهـریار گـداخـته و تصـفیه می شود به طوری که غالـب غـزل هـای سوزناک او که به ذائـقـه عـمـوم خوش آیـنـد بوده یادگـار این دوره است.
این عـشـق مـجاز اسـت کـه در قـصـیـده با یک قوس صعـودی اوج گـرفـتـه، به عـشق عـرفانی و الهـی تـبدیل می شود، ولی به قـول خودش مـدتی این عـشق مجاز به حال سکـرات بوده و حسن طبـیـعـت هـم مـدتهـا به هـمان صورت اولی برای او تجـلی کرده و شهـریار هـم با زبان اولی با او صحـبت کرده است.
بعـد از عـشق اولی، شهـریار با هـمان دل سوخـته و دم آتـشین به تمام مظاهـر طبـیعـت عـشق می ورزیده و می توان گـفت که در این مراحل مثـل مولانا، که شمس تـبریزی و صلاح الدین و حسام الدین را مظهـر حسن ازل قـرار داده با دوستـان با ذوق و هـنرمـنـد خود عـشق می بازد.
بـیـشتر هـمین دوستان هـستـند که مخاطب شعـر و انگـیزه احساسات او واقع می شوند و از دوستان شهـریار می تـوان مرحوم شهـیار، مرحوم استاد صبا، استاد نـیما، فـیروزکوهـی، تـفـضـلی، سایه، و نگـارنده و چـند نـفر دیگـر را اسم بـرد.
شرح عـشق طولانی و آتـشین شهـریار در غـزل هـای ماه سفر کرده، توشه سفـر، پـروانه در آتـش، غـوغای غـروب و بوی پـیراهـن مشـروح است و زمان سخـتی آن عـشق در قـصیده ' پـرتـو پـایـنده ' بـیان شده است و غـزل هـای یار قـدیم، خـمار شـباب، ناله ناکامی، شاهـد پـنداری، شکـرین پـسته خاموش، تـوبـمان و دگـران ، نالـه نومیـدی ، و غـروب نـیـشابور حالات شاعـر را در جـریان آن عـشق حکـایت می کـند.
شهـریار در دیوان خود از خاطرات آن عـشق غزل ها و اشعار دیگری دارد از قـبـیل حالا چـرا، دستم به دامانـت و ... که مطالعـه آنهـا به خوانندگـان نـشاط می دهـد.
عـشق هـای عارفانه شهـریار را می توان در خلال غـزل هـای انتـظار، جمع و تـفریق، وحشی شکـار، یوسف گـمگـشته، مسافر هـمدان، حراج عـشق، ساز صبا، نای شـبان و اشگ مریم، دو مرغ بـهـشتی، و غـزل هـای ملال محـبت، نسخه جادو، شاعـر افسانه و خیل آثـار دیگـر مشاهـده کرد.
برای آن که سینمای عـشقی شهـریار را تـماشا کـنید، کافی است که فـیلم های عـشقی او را که از دل پاک او تـراوش کرده است در صفحات دیوان بـیابـید و جلوی نور دقـیق چـشم و روشـنی دل بگـذاریـد.
دوست نزدیک استاد شهریار و رییس انجمن ادبی تبریز نیز به ایرنا گفت: اعتقادات دینی و بهره گیری از آیات قرآن ، احادیث، همراهی با انقلاب و ملت ایران در شعرهای استاد، وی را تبدیل به شهریار ایران زمین کرد.
استاد سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار فرزند حاج میر آقا خشکنابی که خود از اهل ادب بود در تبریز چشم به جهان گشود.
شهریار تحصیلات ابتدایی را در مدرسه دارالفنون تهران به پایان رساند در سال 1303 شمسی وارد مدرسه طب شد تا آخرین سال پزشکی را با هر مشقّتی که داشت سپری کرد و در بیمارستان دوره انترنی را می گذراند که به سبب پیشامدهای عاطفی و عشقی از ادامه تحصیل منصرف شد و کمی قبل از اخذ مدرک دکتری، پزشکی را رها کرد و به خدمات دولتی پرداخت، به قول خود شهریار این شکست و ناکامی عشق، موهبت الهی بود که از عشق مجازی به عشق حقیقی و معنوی می رسید.
در اوایل جوانی و آغاز شاعری، بهجت و پس از سال 1300 که به تهران رفت (شیوا) تخلص می کرد ولی به انگیزه ارادت قلبی و ایمانی که از همان کودکی به خواجه شیراز داشت، برای یافتن تخلص بهتری وضو گرفت، نیت کرد و دوباره به دیوان حافظ تفعل زد که هر دوبار کلمه شهریار آمد و چه تناسبی داشت با غریبی او و نیت تقاضای تخلص از خواجه:
غم غریبــــی و محنــت چو بر نمـــی تابــم
روم به شــــهر خود و شــــهریار خود باشـم
دوام عمراو زملک اوبخواه زلطف حق حافظ
که چرخ این سکه دولت به نام شهریار زدند
هر چند خود نیتی درویشانه کرده بود و تخلصی (خاکسارانه) می خواست ولی به احترام حافظ تخلص شهریار را پذیرفت.
شهریار شاعری مومن و مسلمان بود و خصوصیات بارز او رقت قلب و حساسیت بالا، فروتنی و درویشی که مسلک همیشگی وی بود، مهمان دوستی و مهمان نوازی، اخلاص و صمیمیت بویژه با دوستان واقعی علاقه مفرط به تمامی هنرها به خصوص شعر، موسیقی، و خوشنویسی بود.
او خط نسـخ و نــسـتعلیق و بویژه خط تحریر را خوب می نوشت در جوانی سه تار می زد و آنطور نیکو می نواخت که اشک استاد، ابوالحسـن صبا را جاری می کرد و برای ساز خود می سرود.
نالد به حال زار من امشب سه تار من
این مایـه تســـــلــی شـــبهای تار مــن
پس از مدتی برای همیشه سه تار را هم کنار گذاشت، خاطرات کودکی و نوجوانی شهریار بیشتر در منظومه های حیدر بابا شاهکار کم نظیر ترکی، هذیان دل مومیایی و افسانه شب، مندرج است و با خواندن آنها می توان دور نمای کودکی و نوجوانی او را کم و بیش مجســــّم کرد.
تلخ ترین خاطره زندگی شهریار مرگ مادر است که در تاریخ 31 تیر ماه 1333 اتفاق افتاده و شاهکار خوب و به یاد ماندنی ای وای مادرم یادگار آن دوران است، مادرش نیز همچون پدر در قم دفن شد.
از سال 1310 تا 1314 در اداره ثبت اسناد نیشابور و مشهد خدمت کرد و در نیشابور به خدمت نقّاش بزرگ کمال الملک رسید و آن مثنوی زیبا و معروف را برای وی سرود.
در مشهد نیز همدم و معاصر استاد فرخ خراسانی، گلشن آزادی، نوید و دیگر شاعران گران مایه از آن خطه پربرکت بود در سال 1315 شمسی به تهران منتقل شد و مدتی در شهرداری و پیشه و هنر و سپس در بانک کشاورزی به کار پرداخت.
سرانجام به زادگاه اصلی خود تبریز بازگشت و تا زمان بازنشستگی در بانک کشاورزی تبریز خدمت کرد.
سید محـمد حسین شهـریار عاقبت پس از 83 سال زندگی شاعرانه پربار و با افتخار در 27 شهـریـور 1367 خورشیـدی در بـیـمارستان مهـر تهـران بدرود حیات گـفت و پیکرش در مقبره الشعرای تبریز که مدفن بیش از 300 شاعر است به خاک سپرده شد.
به مناسبت اولین سالگرد درگذشت او وزارت پست وتلگراف در سری تمبرهای ایرانی تصویر شهریار و مقبره الشعرای تبریز را به همراه شعر معروف (علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را) به خط شکسته نستعلیق انتشار داد و همچنین کتاب یادنامه شهریار به خط خوشـنویسان اصفهان و مجموعه مفصل دیگری به نام سوگنامه و یادواره فارسی و ترکی شهریار از سوی کتاب فروشی ارگ تبریز منتشر شد.
چه نیک فرمود:
برای ما شعـرا نـیـست مـردنی در کـار کـه شعـرا را ابـدیـت نوشـته اند شعـار