درد دلی بامداحان

بسم الله الرحمن الرحیم

"عابد" کجا رویم به خبر درگه حسین (ع) عمریست سر سپرده این آستانه ایم

"انٌ الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة " کلامی است عظیم و کافی از رسول گرامی اسلام محمد مصطفی (ص) برای کسانی که بندگان خدایند و طلب هدایت و رستگاری . به فرموده علامه جعفری رحمة الله علیه : " ((حرکت کشتی نجات آدمیان احتیاجی به دریا ندارد. این کشتی بر روی قطره اشکی مقدس که برای حسین (ع) ریخته می شود می گذرد اشکی که از اعماق دل بر می آید و جان را می شوراند و آن گاه رهسپار پیشگاه  اقدس خداوندی می شود)).

یکی از نام های مبارک و معروف امام حسین (ع) ابا عبدلله است- السلام علیک یا ابا عبدالله - به معنی حقیقی یعنی سلام بر تو ای پدر بندگان خدا- آری او و تمامی معصومین (ع) پدران معنوی امّت اسلامی هستند. در روایت می خوانیم ": الولد سّر ابیه، یعنی پسر اسرار پدر است. فرزند آیینه هایی است که پدر را به نمایش می گذارد، و در حقیقت فرزند حاصل مکنونات پدر است. دوستان عزیز و دوست داران اهل بیت (ع) آگاه باشیم که پدران معنوی ما اهل بیت (ع) هستند و ما چه ارثی از پدران خودبردهایم؟! حضرت مولانا چقدر زیبا سروده است:

شیر را بچّه همی مانده به او             تو به پیغمبر چه می مانی بگو!؟

بچّه شیر، شیر است همانند پدرش که شیر بوده است وتمامخصوصيات يك شير را داراست ، پيامبر وائمه معصومين(ع) كه پدرمعنوي ما

هستند وما که منسوب به اهل بیت (ع) هستیم،چه چیزی از پدران خود به ارث برده ایم؟! آیا اخلاق و کردار ما نیز مانند اخلاق و کردار رسول اکرم (ص) و اهل بیت (ع) است؟؟! پس باید تأمل و تفکر نمود و نسبت به اعمال خود تجدید نظر کرد و راه و روش اولیا را در پیش گرفت;  چرا که فطرت، عقل و قلب راهنمایان درونی انسان، و اولیای الهی راهنمایان برونی انسان ها هستند.

به خصوص آنان که خود را از راهنمایان امّت قرار داده و علم هدایت برافراشته، طوق بندگی اهل بیت(ع) را به گردن نهاده و جامه مداحی به تن پوشیدهاند باید خیلی مواظب باشند.

مداحی و ستایشگری اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هنری است مقدّس و ارزشمند، و از آغاز رسالت رسول گرامی اسلام (ص) پر چمداران بزرگی چون : کمیت اسدی، سید حمیری،دعبل خزاعی و... شروع شده و در عصر ما با همٌت بلند    شاعرانی چون: فواد کرمانی, محتشم کاشانی، نّیر تبریزی، عمان سامانی،عابد تبریزیو... به کمال رسیده و تا   قیام قیامت توسط پرچمدارانی دیگر ادامه خواهد داشت. آنچه جای تأمل دارد این است که شاعران و مداحان اهل بیت (ع) همیشه مورد توجه و ستایش آن بزرگواران قرار گرفته اند. تا آنجا که می فرمایند: شاعران ما اهل بیت(ع) توسط روح القدس امداد می شوند. و گاهی به خاطر سرودن یک بیت شعر بهشت را واجب کردهاند و گاهی با صله ها و پاداش های فراوان آنان را تشویق نموده اند، به ویژه که این مهٌم در رثای سالار شهیدان حضرت حسین بن علی (ع) و گریه کردن به مصیبت های رویداد مهّم عاشورا باشد که درس ها و پیام های بزرگ و سازنده ای داشته و رمز بقای اسلام و ولایت گشته و همیشه روحیه عزّت و سر بلندی شرف وشجاعت،ایثار و شهادت و انگیزه مبارزه با دشمنان اسلام و اهل بیت (ع) را در دل انسان ها بیدار می کند، این همه عنایت اهل بیت (ع) حکایت از عظمت این موضوع دارد و هدف اصلی آن را می توان:ارشاد بندگان خدا و ترویج و تبلیغ یکی از ارکان اصلی اعتقادات تشیّع، یعنی ولایت و محٌبت حضرات معصومین (ع) دانست. اگر چه این مهّم همّت می خواهد و ریاضت می طلبد و بدون توفیق حضرت حّق جل جلاله و عنایات اهل بیت (ع) میّسر نیست
، امّا با توکلّ به خداوند متعال و با استعانت از ارواح طیبه اهل بیت (ع) و با  رعایت مطالبی چند این وظیفه را به حّد میسور می توان انجام داد،ولی باید دانست که :  "بسیار سفر باید تا پخته شود خامی".

در این خصوص از بین صدها مطالب باریکتر  ازمو، بنا به اختصار و تبرک و تقّرب به اهل بیت (ع) در سه بخش: اعتقادی ، اخلاقی، و علمی ، در هر بخش به چهارده نکته مهّم اشاره می شود. باشد که دوستان عزیز و بزرگوارم با رعایت مطا لب ذیل در صدر دوستداران اهل بیت (ع) نشینند و از مداحان با صفای آن بزرگواران باشند.

الف) اعتقادی :

معتقد بودن به اصول دین و فروع دین اسلام، به ویژه اعتقاد راسخ به حقیقت توحید و یقین به حقانّیت ولایت و محّبت اهل بیت (ع) از اهمّ واجبات است و این مهّم با مطالعه کتاب خداوند ( قرآن) و احادیث نورانی حضرات معصومین (ع) به همراه تفکر و اندیشه به بار خواهد نشست و مایه موفقیت در دنیا و آخرت خواهد بود . از اعتقادات پیروان راستين  اهل بیت (ع) به چهارده مورد اشاره می شود:

1. اعتقاد به توحید و یگانگی ذات باری تعالی که محور وعلّت خلقت تمامی آفرینش است.
2. اعتقاد به نبّوت رسول اکرم (ص) و انبیای عظام قبل از آن بزرگوار که همه از سوی خداوند برای هدایت مردم فرستاده شدهاند.
3. اعتقاد به عدالت الهی، که خداوند عادل مطلق بوده و به همه بندگانش نسبت به استعدادشان عنایت دارد.
4. اعتقاد به امامت و ولایت چهارده معصوم (ع) که همه از سوی خداوند انتخاب شده اند و واجب الطاعة می باشند.
5. اعتقاد به معاد، یعنی همه بندگان بعد از مرگ دوباره زنده خواهند شد و نتیجه اعمال خود را خواهند دید.
6. اعتقاد به قرآن کریم كه  از سوی خداوند به پیامبر اکرم (ص)نازل شده و اطاعت از اوامر آن بر همگان واجب می باشد.
7. اعتقاد به قضا و قدر الهی که غیر از جبر گری است.
8. اعتقاد به عنایت اهل بیت (ع) در دنیا و شفاعت آن بزرگواران در سرای آخرت.
9. اعتقاد به بداء- که تغییر سرنوشت است وبا اعمال نیک و بد انسان، اراده خداوند تغییر پیدا می کند.
10. اعتقاد به رجعت که برگشت گروهی از امّت اسلامی پس از ظهور مهدی موعود (عج) و قبل از بر پایی قیامت است.
11. اعتقاد به وجود مقدّس امام زمان (ع) و ظهور آن بزرگوار و تشکیل حکومت جهانی.
12. اعتقاد به وجود فرشتگان، شیاطین، اجّنهو دیگر موجودات که در قرآن و یا در کلام معصومین (ع) آمده اند.
13. اعتقاد به مقامات و کرامات اولیا و قدرت ها ی غیبی...
14. اعتقاد به توسل وياري خواستن از اولیای الهی که همه واسطه فیض بین خدا و بندگان خدایند.

ب) اخلاقی :

پایبندی به اصول اخلاقی وعمل به رفتار انسانی و اسلامی در تمامی مراتب و مراحل زندگی برای همه مسلمانان به خصوص به مداحان خاندان عصمت و طهارت (ع) لازم و ضروری است که در این بخش به چهارده نکته مهّم اخلاقی و تربیتی اشاره می شود.

1. داشتن تقوي، اخلاص، صداقت، عزّت نفس، صبر و بردباری و...
2. توکّل به خداوند و توسل به اهل بیت (ع) و استغفار از گناهان،  قبل از اجرای برنامه برای مردم.
3. با وضو بودن در همه حال، بخصوص در حال عرض ارادت به اهل بیت (ع) که طهارت ظاهری منجر به طهارت باطنی است.
4. اهتمام به نماز اول وقت که دخلی عظیم در تهذیب نفس دارد.
5. احترام به بزرگان و پیشکسوتان درگاه همایونی اهل بیت(ع).
6. رعایت پوشش ظاهری و متانت و وقار همراه با تواضع.
7. داشتن زبانی پاک و راستگو و اصلاح خطا و پوزش طلبیدن از اشتباها ت انجام شده.
8. پرهیز از سوگند خوردن، دروغ گویی، تملٌق، تفرقه افکنی، غلّو در مقام اهل بیت(ع)و...
9. وفا به عهد و پیمان که از نشانه های ایمان است.
10. پذیرفتن دعوت دوستداران اهل بیت (ع) بدون تبعیض.
11. قرار ندادن مداحی اهل بیت (ع) برای کسب روزی و تفاخر به دیگران.
12. عشق و علاقه کامل به اهل بیت (ع) آنقدر که به آنچه می گوید یقین داشته باشد.
13. انس با قرآن و رعایت آداب دعاهای اهل بیت (ع) از جمله : دعای عرفه، دعای کمیل،دعاي توسل،زيارت عاشورا و...
14. شروع برنامه با " بسم الله الرحمن الرحیم " و اتمام آن با دعا و طلب حاجات شرعی و دعا برای سلامتی امام زمان (عج) که از وظایف اصلی شیعیان می باشد.

ج) علمی :

یکی از نیاز های ضروری مداح خوب اهل بیت (ع) داشتن علم و دانش لازم برای مداحی و ستایشگری آنان است که در این خصوص به چهارده نکته مهم اشاره می شود:

1. داشتن استاد و راهنمایی مشفق و آشنا به طریق مداحی و ستایشگری اهل بیت (ع) .
2. مطالعه کامل قرآن و زندگانی حضرات معصومین (ع) و آگاهی کامل از رویداد مهّم تاریخی عاشورا.
3. انتخاب شعر خوب و ارزشمند که شاخص های اصلی آن عبارتند از :

الف ) شعر بايد ساده و روان باشد.  ب) برای مستمعین قابل فهم باشد.  ج)  دارای پیام باشد.  د)  از نظر علمی وعملی در رشد و تعالی مستمعین تأثیر گذار باشد.  ه) مستند به آیات و روایات بزرگان دین باشد.  و)  حکیمانه، اندیشمندانه و شور انگیز باشد.  ز)  قالب و محتوای خوب داشته باشد.  ح ) مفهوم شعربايد درست و موافق با واقعیت باشد.  ح)  درشأن و جلالت اهل بیت (ع) باشد و هرگز بوی ذلّت ندهد.

4. درست خواندن و از حفظ خواندن شعر تأثیر فراوانی در درک و فهم بهتر شنوندگان دارد و این موضوع به عوامل خاصی بستگی دارد، از جمله :

الف ) تغذیه صحیح برای تقویت حافظه.  ب)  داشتن آرامش روحی و روانی.  ج) استراحت و خواب کافی.  د)  تمرین وممارست فراوان درشعر خواندن. ه)  درک صحیح معنی شعر. و)  آگاهی از وزن عروضي  شعر. ز)  مطالعه دیوان های شعرای بزرگ ادبیات فارسی از جمله: حافظ، سعدی، نظامی،شهریار، و... و از شعر ای عاشورایی: عمان سامانی، نیّر تبریزی، محتشم کاشانی، عابد تبریزی، و...

5. شناختن قالب های شعری (غزل ،قصیده، مثنوی، ترکیب بند، ترجیع بند، مسمط ، رباعی و...) وزن و قافیه، آرایه های ادبی و...  که به درست خواندن و خوب فهمیدن شعر کمک می کنند.
6. تقویت صدا- داشتن صدای خوب و رسا اگر چه از موهبات الهی است ولی تمرین و آموزش و رعایت مطالبی خاص، صدا را تقویت می کند.

7. آشنایی با موسیقی ایرانی و مقامات و رعایت سبک های سنّتی  و آهنگ های محلی در عزاداریها.

8 . رعایت نمودن مطلع، اوج گیری و مقطع در شعر خوانی و عدم متفرقه خوان

9 . مختصر و مفید خواندن در تمامی مجالس.

10 . تصویر سازی و رعایت صوت و لحن و عدم یکنواخت خواندن با صوت و صدا و حرکت دست و چشم و...

11 . برقراری ارتباط عاطفی با شنوندگان و شناختن آنان ، وقت شناسی، جلو گیری از اضطراب، بیان مطالب شور انگیز و تأثیر گذار ، با پرهیز از کلام اضافه در بین خواندن اشعار مگر به ضرورت که نیاز به توضیح بیشتر شعر باشد.

12 . مناسب خوانی در ایام مختلف، مداحی و مولودی خوانی در جشن ها و مرثیه و روضه خوانی در شهادت اهل بیت (ع)

13 . تنظیم دستگاههای صوتی با صدای مداحان بزرگوارکه هر چقدر صدا لطیف و دلنشین باشد سوز ناک و تأثیر گذار خواهد بود.

14 . عدم تقلید از صداهای مداحان شهیر که صدای خاصی دارند و موقع خواندن شما، صدای آنها در ذهن مردم تداعی می شود.

حقیر فقیر فانی تبریزی

 

معرفی چهل کتاب خوب و ارزشمند برای شاعران و مداحان عزيز جواندرگاه همایونی حضرات معصومین علیهم السلام :

1. قرآن کریم – ترجمع بهاء الدین خرمشاهی – مکارم شیرازی - الهی قمشه ای
2. نهج البلاغه علی (ع) –دکتر شهیدی- مکارم شیرازی
3. صحیفه سجادیه- ترجمه فیض الاسلام
4. اصول کافی – شیخ کلینی
5. امام شناسی – علامه طهرانی
6. سنن النّبی – علامه طباطبایی
7. منتهی الآمال – شیخ عباس قمی
8. چهل حدیث – امام خمینی
9. رهنمای حقیقت – آیت الله سبحانی
10. شهید فرهنگ پیشرو انسانیت – علامه جعفری
11. شکوفای عقل در پرتو نهضت حسینی – آیت الله جوادی آملی
12. عاشورا پژوهی – محمد صحتی سردرودی
13. مقتل های: لهوف سید ابن طاووس- مقتل سيد عبدالرزاق مقرّم – نفس المهموم شیخ عباس قمی
14. رساله عملیه مرجع تقلید
15. دیوان حافظ شیرازی
16. گنجینة الاسرار – عمان سامانی
17. آتشکده نیّر – حجة الااسلام نیّرتبريزي
18. شمع جمع -  فوأد کرمانی
19. ماه در محاق - استاد عابد تبريزي
20. مهر در شفق – استاد عابد تبريزي
21. ستاره سحر گاهی – استاد عابد تبريزي
22. زبدة الاسرار- صفی علی شاه
23. دوازده بند محتشم کاشانی
24. اشک شفق – رضا معصومی
25. چراغ صاعقه – علی انسانی
26. فاطمةالزهرا (س) میر علی اکبر صدر الدینی
27. دیوان شعر – استاد شهریار
28. چهارده معصوم – مرحوم حسینی( سعدی زمان)
29. دیوان شعر – ذهنی زاده
30. دیوان شعر – صافی
31. دیوان شعر – شأنی
32. دیوان شعر – راجی
33. دیوان شعر – خوندل
34. دیوان شعر – شب خیز
35. دیوان شعر – صراف تبریزی
36. دیوان شعر – هندی
37. دیوان شعر – انور اردبیلی
38. دیوان شعر  - یحیوی اردبیلی
39. دیوان شعر – ریاحی یزدی
40. کاروان عشق – فانی تبریزی